Bạn có bao giờ cảm thấy ‘bí’ khi giao tiếp với ChatGPT? Muốn khai thác tối đa sức mạnh của AI nhưng không biết bắt đầu từ đâu? Đừng lo lắng! Trong bài viết này, cùng Cốc Cốc khám phá ‘bí kíp’ đặt prompt AI chuẩn, biến ChatGPT thành trợ thủ đắc lực cho mọi công việc.
Nội dung chính
Prompt AI là gì?
Prompt là “lời nhắc” hoặc hướng dẫn mà người dùng nhập vào hệ thống AI để yêu cầu phản hồi theo mong muốn. Khi bạn nhập nội dung vào chatbot AI như ChatGPT hay Copilot, bạn đang cung cấp thông tin đầu vào để AI xử lý và tạo ra câu trả lời phù hợp.
Các Prompt ChatGPT phổ biến hiện nay
Trong thời đại AI bùng nổ, prompt đóng vai trò quan trọng trong việc khai thác tối đa sức mạnh của các mô hình ngôn ngữ như ChatGPT, Gemini, hay Claude. Nhưng liệu bạn đã hiểu rõ các loại prompt và cách sử dụng hiệu quả? Hãy cùng khám phá 10 loại prompt phổ biến giúp bạn tối ưu hóa trải nghiệm với AI!
1. Prompt AI câu hỏi mở
Prompt câu hỏi mở được nhằm khuyến khích AI cung cấp phản hồi chi tiết. Đây là loại prompt hữu ích khi bạn cần nghiên cứu, tư vấn hoặc tìm kiếm ý tưởng mới.
Ví dụ: “Bạn nghĩ gì về vai trò của công nghệ trong giáo dục?”
Cách sử dụng hiệu quả: Đặt câu hỏi rõ ràng, có phạm vi cụ thể để AI cung cấp thông tin chính xác hơn.
2. Prompt có câu trả lời “Có/Không”
Ngược lại với câu hỏi mở, prompt câu hỏi đóng yêu cầu câu trả lời ngắn gọn và cụ thể, thường dưới dạng “có” hoặc “không”. Loại prompt này giúp thu thập thông tin nhanh mà không cần phân tích sâu.
Ví dụ: “AI có thể giúp cải thiện năng suất làm việc không?”
Cách sử dụng hiệu quả: Đặt câu hỏi nhắm vào mục tiêu cụ thể, có thể kết hợp với câu hỏi mở để đào sâu hơn.
3. Prompt yêu cầu tạo nội dung
Prompt này giao cho AI nhiệm vụ sáng tạo nội dung như viết văn, thơ, kịch bản hoặc bài đăng blog. Đây là loại prompt được sử dụng phổ biến nhất để tạo ra nội dung mới mẻ.
Ví dụ: “Viết một đoạn văn ngắn giới thiệu về lợi ích, tính năng, ưu và nhược điểm của email doanh nghiệp.”
Cách sử dụng hiệu quả: Cung cấp bối cảnh chi tiết và định hướng rõ ràng để AI có thể tạo nội dung đúng yêu cầu.
4. Prompt hướng dẫn
Prompt hướng dẫn giúp AI cung cấp chỉ dẫn cụ thể để thực hiện một nhiệm vụ. Loại prompt này thường dùng khi bạn muốn AI giải thích cách làm một quy trình hoặc hướng dẫn từng bước.
Ví dụ: “Hướng dẫn chi tiết từng bước cách tạo chữ ký email trong Gmail.”
Cách sử dụng hiệu quả: Viết rõ yêu cầu và mong muốn AI hướng dẫn theo từng bước.
5. Prompt phân tích
Prompt phân tích yêu cầu AI so sánh hoặc phân tích sâu giữa các khái niệm, ý tưởng hoặc dữ liệu. Loại prompt này rất hữu ích trong nghiên cứu và học thuật.
Ví dụ: “So sánh sự giống và khác nhau giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp, trình bày bằng bảng.”
Cách sử dụng hiệu quả: Cụ thể hóa đối tượng cần phân tích và định dạng đầu ra mong muốn (bảng, đoạn văn, danh sách…).
6. Prompt tóm tắt
Khi cần nắm bắt nhanh nội dung chính của một tài liệu dài, prompt tóm tắt giúp AI rút gọn thông tin một cách súc tích mà vẫn đảm bảo đầy đủ ý chính.
Ví dụ: “Tóm tắt nội dung chính của bài báo này.”
Cách sử dụng hiệu quả: Đưa tài liệu hoặc đoạn văn cần tóm tắt, có thể yêu cầu AI rút gọn theo số từ hoặc số câu mong muốn.
7. Prompt tạo hình ảnh
Prompt tạo hình ảnh được dùng trong các mô hình AI có khả năng tạo hình ảnh dựa trên mô tả.
Ví dụ: “Tạo một bức tranh về một buổi chiều hoàng hôn trên biển, sử dụng màu sắc tươi sáng, mang không khí mùa hè.”
Cách sử dụng hiệu quả: Cung cấp mô tả chi tiết về màu sắc, phong cách, bố cục để AI tạo ra hình ảnh như mong đợi.
8. Prompt dự đoán
Prompt dự đoán yêu cầu AI phân tích xu hướng hoặc dự đoán kết quả dựa trên dữ liệu hiện có, hữu ích trong kinh doanh và nghiên cứu thị trường.
Ví dụ: “Dự đoán xu hướng công nghệ trong 5 năm tới dựa trên những nghiên cứu, thống kê và dữ liệu thực tiễn.”
Cách sử dụng hiệu quả: Cung cấp dữ liệu nền tảng hoặc yêu cầu phân tích nhiều kịch bản khác nhau để AI đưa ra dự báo chính xác hơn.
9. Prompt định nghĩa
Loại prompt này yêu cầu AI giải thích hoặc định nghĩa một thuật ngữ một cách súc tích và dễ hiểu.
Ví dụ: “Định nghĩa ngắn gọn về thuyết tương đối của Einstein, độ dài không quá 100 từ.”
Cách sử dụng hiệu quả: Xác định mức độ chi tiết mong muốn, có thể yêu cầu định nghĩa theo phong cách chuyên sâu hoặc đơn giản.
10. Prompt tạo list câu hỏi
Prompt này yêu cầu AI tạo ra các câu hỏi liên quan đến một chủ đề cụ thể, hữu ích trong việc chuẩn bị phỏng vấn hoặc thảo luận nhóm.
Ví dụ: “Tạo 5 câu hỏi phỏng vấn cho vị trí quản lý dự án.”
Cách sử dụng hiệu quả: Định rõ bối cảnh (mục đích câu hỏi, ngành nghề, đối tượng phỏng vấn) để AI tạo câu hỏi phù hợp.
Cấu trúc cơ bản của một Prompt
Một prompt AI hiệu quả thường bao gồm các thành phần quan trọng để giúp hệ thống hiểu rõ yêu cầu và tạo ra phản hồi chính xác.
- Mô tả nhiệm vụ – Xác định rõ ràng AI cần thực hiện điều gì.
- Ngữ cảnh – Cung cấp thông tin nền hoặc dữ liệu liên quan để AI có thêm cơ sở xử lý.
- Vai trò – Chỉ định AI đóng vai trò nào (ví dụ: chuyên gia pháp lý, nhà phân tích dữ liệu…).
- Yêu cầu – Xác định các yếu tố về phong cách, định dạng hoặc nội dung mong muốn.
- Giới hạn – Đưa ra các điều kiện cần tránh hoặc loại trừ.
- Lập luận – Yêu cầu AI giải thích cách tiếp cận hoặc lý do đằng sau phản hồi của nó.
Một prompt đơn giản có thể chỉ bao gồm nhiệm vụ và một ít ngữ cảnh. Ngược lại, prompt phức tạp hơn sẽ có hướng dẫn chi tiết, yêu cầu cụ thể và thậm chí đòi hỏi AI phân tích sâu hơn về lập luận của nó.
Cung cấp càng nhiều chi tiết, AI càng có cơ sở để đưa ra phản hồi sát với mong muốn. Tuy nhiên, viết prompt là một quá trình điều chỉnh liên tục – bạn có thể tinh chỉnh bằng cách thêm hướng dẫn mới dựa trên kết quả trước đó để đạt được đầu ra tối ưu.
Cách tạo prompt AI tối ưu và hiệu quả
Để AI đưa ra phản hồi chính xác và hữu ích, bạn cần biết cách xây dựng prompt đúng cách. Dưới đây là những nguyên tắc quan trọng giúp bạn viết prompt AI hiệu quả nhất:
1. Xác định mục tiêu rõ ràng
Trước khi viết prompt, hãy xác định mục đích và kết quả mong muốn. Ví dụ, nếu bạn muốn AI viết một bài blog dưới 1.000 từ hoặc tạo một hình ảnh về một con mèo có mắt xanh lá cây, hãy mô tả chi tiết ngay từ đầu.
2. Cung cấp ngữ cảnh cụ thể
Hãy đưa vào các chi tiết quan trọng như đặc điểm, phong cách, màu sắc, bối cảnh để AI hiểu rõ yêu cầu. Ví dụ, thay vì viết “Tạo phong cảnh”, hãy mô tả cụ thể hơn: “Tạo một phong cảnh yên bình với ngọn núi phủ tuyết trắng, hồ nước tĩnh lặng và mặt trời lặn phản chiếu ánh sáng ấm áp.”
3. Sử dụng từ khóa và cụm từ quan trọng
Nếu viết nội dung SEO hoặc nội dung có chủ đích, hãy thêm các từ khóa quan trọng để AI có thể tối ưu hóa thông tin. Điều này giúp nội dung phù hợp hơn với nhu cầu tìm kiếm và thuật toán AI.
4. Viết prompt chính xác, tránh mơ hồ
Một prompt hiệu quả phải ngắn gọn nhưng đủ chi tiết. Tránh các mô tả quá dài dòng hoặc thiếu cụ thể vì có thể khiến AI phản hồi không đúng mong đợi.
5. Tránh thuật ngữ mâu thuẫn
Không nên sử dụng các từ ngữ đối lập trong cùng một prompt, vì điều này có thể khiến AI nhầm lẫn. Ví dụ, nếu bạn yêu cầu AI tạo một bức tranh theo phong cách “trừu tượng” nhưng cũng muốn nó “chân thực”, AI có thể không đưa ra phản hồi chính xác.
6. Sử dụng câu hỏi mở
Tránh các câu hỏi có/không vì chúng hạn chế phạm vi phản hồi của AI. Thay vì hỏi: “Cà phê có tốt không?”, hãy đặt câu hỏi mở như: “Những lợi ích và tác hại của cà phê đối với sức khỏe là gì?” để có câu trả lời phong phú hơn.
7. Lựa chọn công cụ AI phù hợp
Mỗi nền tảng AI có thế mạnh riêng, vì vậy hãy chọn công cụ phù hợp với nhu cầu của bạn. Ví dụ:
- ChatGPT: Tạo nội dung văn bản, hỗ trợ viết bài, dịch thuật, tư vấn.
- DALL-E, Midjourney: Tạo hình ảnh từ mô tả chi tiết.
- Bard, Claude AI: Hỗ trợ nghiên cứu, phân tích thông tin.
8. Kiểm tra và điều chỉnh prompt nếu cần
Không phải lúc nào prompt cũng tạo ra kết quả hoàn hảo ngay từ đầu. Nếu phản hồi chưa đúng ý, hãy thử thay đổi cách diễn đạt, bổ sung thông tin hoặc điều chỉnh định dạng mong muốn để tối ưu kết quả.
Mẫu Prompt đơn giản và hiệu quả cho người mới
1. Mẫu prompt AI cho công việc
Khi viết CV, bạn có thể sử dụng AI để tối ưu hóa nội dung nhằm làm nổi bật kỹ năng và kinh nghiệm phù hợp với vị trí ứng tuyển. Dưới đây là những mẫu prompt hiệu quả giúp bạn nâng cấp CV chuyên nghiệp hơn:
Tối ưu hóa nội dung CV
– “Hãy đề xuất những thay đổi để CV của tôi phù hợp hơn với vị trí [chức danh công việc] tại [công ty]. Tôi muốn nhấn mạnh các kỹ năng [tên kỹ năng] và kinh nghiệm [mô tả ngắn gọn].”
Tóm tắt kinh nghiệm làm việc
– “Dựa trên kinh nghiệm làm việc của tôi, hãy tóm tắt lại trong một đoạn văn súc tích nhưng ấn tượng, nhấn mạnh các thành tựu nổi bật.”
Làm nổi bật kỹ năng quan trọng
– “Tôi muốn nhấn mạnh [kỹ năng cụ thể] trong CV của mình. Hãy gợi ý cách diễn đạt chuyên nghiệp và thu hút nhà tuyển dụng.”
Viết CV hoàn chỉnh theo kinh nghiệm cá nhân
– “Dựa trên kinh nghiệm làm việc sau đây: [liệt kê các vị trí và nhiệm vụ chính], hãy viết một bản CV chuyên nghiệp cho vị trí [tên vị trí ứng tuyển], sử dụng ngôn ngữ mạnh mẽ và thu hút.”
Kiểm tra lỗi và tối ưu từ ngữ
“Hãy chỉ ra những từ ngữ chưa chính xác hoặc có thể gây nhầm lẫn trong CV của tôi. Đồng thời, đề xuất cách thay thế sao cho rõ ràng và chuyên nghiệp hơn.”
Điều chỉnh CV theo yêu cầu tuyển dụng
– “Đọc mô tả công việc của vị trí [tên vị trí] tại [công ty] và đề xuất cách chỉnh sửa CV của tôi để phù hợp với yêu cầu này.”
Cải thiện phần mô tả công việc
– “Hãy giúp tôi viết lại phần mô tả công việc cho vị trí [tên công việc trước đây] để làm nổi bật thành tựu và đóng góp của tôi trong vai trò này.”
Tối ưu CV theo ngành nghề
– “Tôi muốn ứng tuyển vào lĩnh vực [tên ngành]. Hãy giúp tôi điều chỉnh CV để làm nổi bật những kỹ năng và kinh nghiệm phù hợp với ngành này.”
Gợi ý thư xin việc kèm CV
– “Hãy viết một thư xin việc chuyên nghiệp kèm CV của tôi để ứng tuyển vào vị trí [tên vị trí] tại [công ty], nhấn mạnh lý do tôi phù hợp với công việc này.”
Chuẩn bị câu trả lời phỏng vấn từ CV
– “Dựa trên nội dung CV của tôi, hãy đề xuất một số câu hỏi nhà tuyển dụng có thể hỏi và cách trả lời chuyên nghiệp.”
2. Mẫu Prompt khi bán hàng
Chiến lược thu hút khách hàng tiềm năng
– “Hãy đề xuất những cách sáng tạo để tiếp cận và thu hút khách hàng tiềm năng cho [sản phẩm/dịch vụ] của tôi.”
Tối ưu từ khóa tìm kiếm
– “Liệt kê [số] từ khóa mà khách hàng thường sử dụng khi tìm kiếm [sản phẩm/dịch vụ] để giúp tối ưu SEO.”
Tạo điểm thuyết phục để bán hàng
– “Hãy liệt kê [số] lợi ích chính mà khách hàng sẽ nhận được khi mua [sản phẩm/dịch vụ].”
– “Viết [số] lý do khiến [sản phẩm] của tôi khác biệt và vượt trội hơn so với đối thủ.”
Nội dung bán hàng trên mạng xã hội
– “Gợi ý các loại nội dung và chủ đề hấp dẫn để bán [sản phẩm] trên Instagram/TikTok/Facebook.”
– “Hãy đề xuất [số] ý tưởng bài đăng giúp tăng tương tác và chuyển đổi khách hàng trên mạng xã hội.”
Mô tả trang đích bán hàng
– “Viết nội dung hấp dẫn cho trang đích của [sản phẩm/dịch vụ], nhấn mạnh lợi ích và lời kêu gọi hành động (CTA) mạnh mẽ.”
Viết lời chào hàng
– “Soạn một đoạn quảng cáo hấp dẫn cho [sản phẩm], giúp thu hút khách hàng ngay từ cái nhìn đầu tiên.”
– “Viết một kịch bản bán hàng ngắn gọn nhưng đầy thuyết phục cho [sản phẩm/dịch vụ] khi tư vấn khách hàng.”
Cốc Cốc hy vọng rằng, với những chia sẻ chi tiết về cách đặt prompt AI cho ChatGPT, bạn đã có thêm kiến thức và tự tin để ‘chinh phục’ công cụ AI mạnh mẽ này. Hãy nhớ rằng, việc luyện tập thường xuyên và thử nghiệm các loại prompt khác nhau sẽ giúp bạn ngày càng nâng cao kỹ năng và đạt được kết quả tốt nhất.
